Escribir sobre Manuel resulta francamente doado e, á súa vez, moi difícil, pola mestura de simplicidade e fonda complexidade da súa densa, prolífica e sublime personalidade. Pode axudarme nesta tarefa, de xeito eficaz e contundente, Fernando Pessoa:
“PARA SER GRANDE, sê inteiro: nada
Teu exagera ou exclui.
Sê todo em cada coisa. Põe quanto és
No mínimo que fazes.
Assimem cada lago a lua toda
Brilha, porque alta vive”.
(Odes de Ricardo Reis)
O poeta aproxímase de certo ao que sempre amosou Manuel, un ser humano enteiro, a quen nada lle acaecía alleo, cargado de liberalidade, apaixonado na acción; en síntese, un home grande.
Fixar unha lembranza deste amigo é, sinxelamente, revirar o corazón, recordar literalmente, un proceso que tenta superar os límites temporais circunstanciais, para profundar en dimensións de “sub specie aeternitatis”, con aspiracións, xa que logo, de retallos indelebles.
Tres son as principais facianas que se me visualizan neste intre: Como amigo, como compañeiro de viaxe laboral e como filósofo. Nas relacións interpersoais amosouse sempre con patente lealdade, con firme serenidade, con tolerante condescendencia. Xuntou permanentemente ética e estética con sabedoría e certo sarcasmo galaico, con livián aceno, se cadra, do modo de ser das xentes da comarca de As Mariñas. Nos nosos diálogos sobre a “Ética a Nicómaco” Manuel translucía con clarividencia o verdadeiro senso da amizade, “philía”, que sempre labrou por moreas.
Soportou epicureamente o inxusto suplicio da longa enfermidade, da que se sobrepuxo con inxente actividade intelectual, laboral e de relacións sociais. Grandeza e humanidade, con dignidade.
En Baiona con Don Aniceto y Don Emilio Bonhome
Intercambiábamos nalgunhas ocasións as nosas opinións sobre as virtudes aristotélicas, das que sempre se adobiou. Dotado dunha “frónesis” ou prudencia e intelixencia práctica, dunha “mesotes”, o equilibrio que proporciona o xusto medio, e tamén dun “orzós logos”, é dicir, dunha recta razón, foi, pois, exemplo admirable de humanidade enteiramente expresada. Xunto ás virtudes éticas, naturalmente, facía provisión das chamadas virtudes dianoéticas, das que fixo mostra constante como persoa e como profesional.
No tocante á experiencia como compañeiro de traballo na Consellería de Educación, Manuel fixou o perfil dun profesional documentado, eficaz, integrado no equipo, organizado, con “auctoritas” e proximidade. Contextualmente, procede situarse na perspectiva de hai tres décadas para entender a situación das necesidades de xestión en educación. De certo, tres eran as referencias básicas coas que, de xeito prioritario, debíamos vérmonos a cotío na Consellería: a creación urxente de moitos postos escolares en todo o territorio, a elaboración de currícula específicos na experimentación da reforma educativa e a formación do profesorado, no que atinxía especificamente ás TICs, ás linguas estranxeiras e á contorna pedagóxica. Traballo a eito. E Manuel nunca fallaba nin escatimaba esforzos ou tempo.
Por outra banda, coincidían casualmente tres cargos que eran filósofos: o conselleiro, Aniceto Núñez, e nós os dous. Conversábamos sobre os valores da Ilustración, da educación como xeradora de igualdade de oportunidades, do coñecemento como liberador e ascensor social, de achegar, xa que logo, a escola ao alumnado. De Manuel Regueiro foi inicialmente a idea de declarar por primeira vez en Galicia o “Día da Paz” nos centros educativos. Merece destacarse tamén, entre outras, a súa preocupación polo alumnado discapacitado. Mais o realismo na toma de decisións levábanos a lembrar permanentemente a referencia husserliana “Zurück zu den Sachen selbst!”, volvámonos ás cousas mesmas, como con humor salientábamos.
En San Andrés de Teixido
Coñecín a Manuel Regueiro nun curso de verán en Alcalá de Henares, para coincidir despois en xornadas e congresos de filosofía, disciplina que constitúe, como é sabido, un modo de situarse na realidade, unha “Weltanschauung” que require ser activada e nutrida tódolos días. Polas colaboracións mantidas, foi nomeado Membro de Honra do Grupo Aletheia de Vigo, que fundamos catro docentes; polas Xornadas de Filosofía que organiza anualmente desfilan esgrevios relatores das universidades e institutos científicos máis sinalados.
Facíame chegar novas sobre a alta actividade cultural de Lugo, cidade na que se realizou a presentación dalgún libro do referido grupo olívico. Longas foron as nosas conversas sobre literatura, arte, filosofía ou historia en Perbes e nas terras de Irixoa, ao acubillo das Fragas do Eume, ou en Baiona e Vigo, enfronte das Illas Cíes. Maite e Sabela poden dar pertinente testemuño. A derradeira comunicación, convidarme á presentación do libro “Os nove anos de Fraguas en Lugo”, onde tivemos a oportunidade de compracérmonos todos da súa lucidez e espírito de loita.
Ningún Leteo ou Ameles lograrán que mingüe a agradecida lembranza que conservo dun amigo, amigo.
