Proclamamos neste libro, en relación con Manuel Regueiro Tenreiro, “harmónico bilingüismo... harmonía vital”, e todas as intervencións veñen a concordar nesta harmonía que rodeaba (por difundila) ao amigo que se foi.
O académico da R.A.G. e amigo do homenaxeado, Xesús Ferro Ruibal, garda e cedeunos o discurso co que Manuel Regueiro, en total harmonía, se despediu da Dirección Xeral de Política Lingüística.
Con aquelas palabras pechamos esta homenaxe, cavilando que se despois dunha sempre difícil e por veces conflitiva etapa política puido despedirse deste xeito, con que sorriso estará agora ollando para nós por xuntarnos para facerlle esta merecida homenaxe póstuma.
A circunstancia vital persoal fai que nestes días se me acumulen moitos recordos, pero sobre todo dominen os agradecementos.
No terreo dos recordos aparece con forza aquel lonxano 1976 en que, despois da formación e primeiros anos de exercicio profesional, voltaba de Salamanca a Lugo. Nesta cidade os sentimentos de galeguidade vividos no meu Perbes natal e nos estudios medios en Santiago, fixéronse conviccións racionais baixo a guía intelectual de Don Ramón Piñeiro, quen distinguía o galeguismo espontáneo do reflexivo e cando escribía “O primeiro limítase a sentir a Galicia, o segundo esfórzase en conoce-la e, como consecuencia, en afirmar e desenvolver a súa personalidade total...”. (páx.155 de ”Olladas no futuro”)
Ese paso do sentimento vivido á racionalidade sentida tiven a sorte de percorrelo con compañeiros bos e xenerosos. Deste tempo son os traballos para publica-los primeiros libros de texto de Filosofía en lingua galega. Desta época son os Seminarios de Filosofía dos Institutos de Lugo e a fermosa experiencia da “Aula aberta de Ética” no meu Instituto “Ánxel Fole”. Desta etapa foi a colaboración na revista “Encrucillada”, o traballo no instituto Saturnino Montojo e a inesquecible experiencia de dirixi-lo Instituto de Vilalba con unha Comunidade escolar exemplar e donde era alcalde o que hoxe é o Presidente do noso Parlamento. Sobre todo, destes anos foi a percepción da recuperación das bases e institucións de autogoberno de Galicia. Non estou a falar somentes dunha percepción xeral -que tamén-, senón dunha experiencia concreta dese crecemento de Galicia e da súa lingua. Lembro como a Deputación de Lugo axudaba ó Seminario de Filosofía, foi especial a colaboración, para a celebración do centenario de Ortega y Gasset, da Delegación do Ministerio de Cultura rexentada por Xulio Xiz e desta Consellería dirixida entón por Don Francisco Cacharro e representada en Lugo por Don Gerardo Muñoz, ámbolos dous foron xefes antes e bos amigos agora.
Foron anos de traballo, despois con Don Víctor Vázquez Portomeñe á fronte da Consellería e Dona Paz Lamela na Dirección Xeral, cando o recordado Manolo Taboada traballaba sabiamente en Política Lingüística, Dona Mª Xesús Sáez dirixindo esta Consellería e Dona Manuela Lopez Besteiro impulsaban proxectos ilusionantes en Lugo.
Fálolles desta pequena memoria constructiva porque penso que, cando Don Aniceto Núñez e Don Emilio Bonome (sendo conselleiro Don Xavier Suárez Vence) me seleccionaron por concurso público para o equipo da Reforma e cando -xa sendo conselleiro Don Aniceto Núñez- me nomearon Subdirector primeiro e Director Xeral despois (sustituíndo a Don Adolfo de Abel) estaba na súa idea incorporar á aquel inolvidable equipo a unha persoa “metida” no traballo de formación do profesorado e “comprometida” na promoción da lingua galega.
Como por enriba da peripecia persoal está a vida institucional, sirvan tamén estas palabras para reivindica-la memoria de institucións e persoas que traballaron e aínda traballan por Galicia e pola súa lingua.
A chegada á Presidencia de Galicia de Don Manuel Fraga e a esta consellería de Don Juan Piñeiro significou a entrada nun período de intenso traballo, sosegado, planificado e, por que non dicilo, moi fructífero.
É ben sabido que por impulso do Sr. Presidente e o traballo de Política Lingüística foise establecendo un modelo propio de Normalización Lingüística para Galicia. Asemade o Partido Popular de Galicia asumiu ese modelo do bilingüismo limpo e harmónico e conqueriu algo esencial para o progreso da lingua no seo da sociedade, a saber: que o traballo a prol da lingua galega sexa bandeira e tarefa de todos sin distinción de siglas partidistas.
Con un modelo de normalización elaborado, o marco legal xa definido, a recuperación do prestixio da lingua xa encauzado e unha idea de tarefa común proposta; cumpriulle á Dirección Xeral de Politica Lingüística, como responsable da Secretaría da Comisión Coordinadora para a Normalización Lingüística, planifica-la laboura de convivencia e colaboración lingüística.
Sería, neste momento, xusto face-la enumeración de importantes persoas que prestaron a súa anónima e leal colaboración a esa tarefa política. Como dos que están entre nós non teño o seu permiso para citalos; quero destacar a catro persoas entrañables e que xa están “do outro lado”, estos foron: Na Consellería, Don Lucio Rafael Soto e Don Eduardo Sampayo, e no Consello da Cultura Galega dous presidentes inolvidables: Don Ramón Piñeiro e Don Xosé Filgueira.
Na tarefa de planificación fixáronse como grandes obxectivos: reforza-la presencia da lingua nos sectores nos que xa estaba presente gracias -entre outros- á laboura dos antecesores, completa-los traballos iniciados e atende-las necesidades que ían xurdindo. Fíxose isto en catro eidos priorizados: na formación, na investigación, na sensibilización social e na divulgación. Asinóuselle cada unha das tarefas, baixo a coordinación da Subdirección, ós correspondentes servicios ou seccións, acometeuse un profundo estudio sociolingüístico en colaboración coa Real Academia Galega e, coa axuda dos equipos da Consellería de Facenda e o impulso decidido do Sr. Presidente, conseguiuse do Goberno Central un orzamento digno.
Estes foron, a grandes alancadas, os pasos programados e dados. Os plans, proxectos, programas, accións, etc... están detallados en resumos e informes que obran na Dirección Xeral. Non é momento nin de enumeralos todos, nin de avalialos. Isto é unha tarefa que humildemente deixamos para quen queira facelo e da maneira que lle pete, dentro dunha fermosa liberdade de opinión da que gozamos en España. Isto, señoras e señores, é un dos aspectos máis importantes da vida democrática. Polo tanto, hoxe podo dicir que non comparto algunhas valoracións feitas nestes días, pero insisto que estou intimamente satisfeito de que se poidan facer nesta fermosa paz e harmonía social de Galicia e da que a nosa prensa -a quen unha vez máis quero agradecerlle a súa atención e simpatía- é testemuña diaria.
Asemade quero dicir ben alto que na Dirección Xeral de Politíca Lingüística foron estudiadas, atendidas e oídas tódalas propostas e persoas que alí se achegaron. Ese foi e sigue a se-lo talante duns magníficos funcionarios/as e duns incomparables investigadores. Poño soamente dous exemplos: un, para lembrar que a Mesa pola Normalización Lingüística propuxo e negociou connosco unha campaña nos centros de ensino e que finalmente non quixeron participar nela por (cito textualmente) “non ir da man desta Consellería”. O outro exemplo é de recoñecemento á Nova Escola Galega, que ten proposto e publicado un “Modelo de Normalización Lingüística para o ensino” e con eles temos feito a primeira reunión de traballo para ve-la posibilidade de incorpora-las súas propostas ó plan anual de actuacións nas aulas.
Dicía que é un momento de lembrar, pero moito máis de agradecer. É precisamente o sentimento de inmensa gratitude o que me está a dominar por haber tido a oportunidade de colaborar na grande laboura que acabo de sintetizar. Tampouco vou facer -por demasiado extenso- un listado de persoas, pero si quero citar institucións a quen lles debo todo o que poiden facer ben. En primeiro lugar e sobre todos ó Sr. Presidente, os Conselleiros e equipos da Consellería cos que tiven a sorte de traballar incluíndo Delegacións e Gabinetes de Normalización Lingüística, ás tres Universidades de Galicia (nomeadamente ós seus rectores, vicerrectores e encargados dos Servicios de Normalización Lingüística) e ás Universidades e Colexios do exterior que tan ben están a recoñecer e prestixiar a nosa identidade.
Teño moitos motivos de especial agradecemento para ó Consello Escolar de Galicia, para ós sindicatos representados na mesa sectorial, para a Real Academia Galega, para o Instituto da Lingua Galega, a asociación de funcionarios para a Normalización Lingüística, ás asociacións de nais e pais de alumnos (en especial a Congapa e Confapa), á Federación de Libreiros, á Federación de Academias, asociación de editores e a tódalas asociacións coas que foi unha satisfacción colaborar. Tamén agradezo a colaboración a moitas Fundacións como a Fundación Galicia-Europa, Galicia-América, Galicia-Empresa, Alfredo Brañas, Fundesga, Caixa Galicia, Barrié, Araguaney e a Fundación Rosalía coa que se acaba de asinar un convenio. Gardo un agradecemento moi especial para o noso Parlamento (en especial para ós compoñentes da comisión IV), para os nosos parlamentarios nas Cortes Xerais e no Parlamento Europeo; así como para a EGAP (sempre atenta á nosa formación), a Comisión de Toponimia, o incipiente equipo do Museo Pedagóxico de Galicia e o equipo interprovincial da lingua galega da inspección educativa.
Sr. Conselleiro, señoras e señores, quixen presentar resumido ante vostedes un traballo feito, un talante probado e uns equipos consolidados de grandes profesionais nas delegacións e nos tres servizos da Dirección Xeral: no de plans e programas, no de xestión e promoción e uns magníficos investigadores, bolseiros e colaboradores no centro Ramon Piñeiro, así como unha novísima sección de asesoramento. Estes profesionais están á vosa enteira disposición e dispostos a acomete-las tarefas que lles encomenden como poden se-las dun próximo ano europeo das linguas (sobre o acordo elaborado aquí no pasado mes de maio cos Directores Xerais das outras Comunidades Autónomas con lingua propia) e de darlle ese programado novo pulo a nosa lingua. Estou certo do éxito porque coñezo a Don Xesús Pablo, sei da súa preparación, dedicación e ideais; ademais conta co apoio do equipo directivo da Consellería e coa superior garantía e guía dun Presidente incomparable. Teño dito.
Palabras de Manuel Regueiro Tenreiro na toma de posesión do seu substituto na Dirección Xeral de Política Lingüística.
26 de xullo de 2000
