Non, eu non coñecín a Manuel Regueiro Tenreiro máis que pola súa sona, mais a familia Filgueira estarémoslle sempre agradecidos polos importantísimos traballos de investigación sobre a figura política de noso pai, Xosé Filgueira Valverde, realizados e publicados co gallo das Letras Galegas do ano 2015, dedicado a súa figura.
O primeiro contacto que tiven coa obra de Manuel Regueiro foi na presentación dos Cadernos do Ramón Piñeiro XXXI “Quíxose con primor e feitura”, baixo a dirección de Luís Cochón Touriño e Laura Mariño Taibo, no que facía un amplo e profundo estudo sobre o labor desenvolvido por Filgueira Valverde como procurador nas Cortes Españolas.
Unha longa conversa telefónica dándome conta da publicación e presentación en Lugo de“As Razós do Galeguismo Autonomista” foi unha verdadeira regalía, pero máis o foi cando a recibín das mans de Valentín García Gómez, Secretario Xeral de Política Lingüística, e quedamos abraiados.
Valentín García Gómez, Manuel Regueiro e Xosé Fernando Filgueira Iglesias
No seu paso como investigador polos fondos do Arquivo Filgueira Valverde no Museo Provincial de Pontevedra, e levado da man da arquiveira María Xesús Fortes Alén, logrou información de primeira man sobre a vida política de Filgueira e, sobre todo, atopou o sobre que contiña o texto manuscrito da “conferencia-mitin” a prol do Estatuto de Autonomía de Galicia, pronunciada o 18 de xuño de 1936 por Radio Lugo E.A.J. 68 en nome da Dereita Galeguista e do que fixera unha cumprida edición con Xulio Xiz -que se ocupou de “Filgueira e as razóns do galeguismo autonomista”-, onde quedan nitidamente explicados os fundamentos do nacionalismo da Dereita Galeguista e as razóns polas que non eran independentistas, cando Filgueira dixo: “Nós, os que no Estatuto pedimos a autonomía, non somos un pobo de separatistas, non sabemos que é o separatismo. Somos o berce do Estado da [gran] Hispania Maior”.
Fixo Manolo Regueiro un magnífico “Contexto Histórico Vital” dos tempos en que viviron e nos que se enmarcou a conferencia-mitin, dende as “circunstancias iniciáticas” da aprendizaxe de Filgueira Valverde dende 1923 ó producirse o golpe de estado de Primo de Rivera e os inicios da formación do Seminario de Estudos Galegos, a creación de Labor Galeguista, do Boletín Católico Mensual e o Manifesto Católico Galeguista e despois Logos; a fundación do Partido Galeguista en Pontevedra, a redacción do proxecto de programa e todas as circunstancias políticas da época, das que nós tiñamos escoitado pequenos retallos, con máis sombras que luces.
A súa explicación clarividente do bucle da violencia dá unha clara idea do momento político (retorcedura dos nós da violencia – barbarie – guerra civil... que para algúns de nós debería ser denominada incivil), ponnos en situación de entender todo o que nós non vivimos e aclara a situación persoal de Filgueira naqueles días de pedir o voto afirmativo no plebiscito do Estatuto galego, en cuxo desenvolvemento tiña traballado arreo e, malia atoparse nunha situación distinta á do punto de partida, levaba o mesmo fin: a consecución do Estatuto de Autonomía para Galicia.
Fernando e Manuel Regueiro
Abrangue tamén Manolo Regueiro nesta publicación o importante papel que xogou na nosa familia o seu paso por Lugo, como primeiro banzo estable da súa carreira docente. Filgueira casou en Lugo con María Teresa Iglesias Oscáriz, fundándose así a nosa familia. A estancia luguesa truncouse subitamente co pasamento de seu pai, e o quedar a súa nai anciá e soa, o que foi o motivo do seu traslado definitivo a Pontevedra, onde sempre viviu.
Fai moi interesante a edición de “As razós do galeguismo autonomista” o feito de publicar o facsímile fotográfico de cada páxina coa súa correspondente transcrición e as correccións postas en corchetes. Filgueira sempre tivo unha caligrafía moi difícil, é interesante ver como cando lle flúe o texto, faino a boa pluma e cando tivo que pensalo, faino paseniñamente.
En fin, foi esta unha publicación novidosa, unha lección de pensamento político, moitas de cuxas ideas seguen a ter unha rabiosa actualidade, e por riba de todo deu a coñecer dunha maneira nidia e indubidable cal era pensamento político de Filgueira a prol do Estatuto de Autonomía, dende a visión política do grupo da Dereita Galeguista que el representaba. Por outra banda, puxo de novo en valor a decisión da familia e da “Fundación Filgueira Valverde” de depositar todo o fondo documental e bibliográfico no Museo Provincial de Pontevedra onde, catalogados baixo a supervisión da arquiveira María Xesús Fortes Alén e da bibliotecaria Ana Barbazán, e coa dirección de Carlos Valle, logrouse poñer ó dispor dos investigadores como Manuel Regueiro Tenreiro, Fernando Regueiro Pérez e Xulio Xiz, que foron quen de dar ó prelo o primoroso traballo que hoxe comentamos e que xerou en nós un compromiso de fondo e permanente agradecemento.
Figueira Valverde e Manuel Regueiro
