Todos cantos coñecemos a Manolo sabemos que dedicou gran parte da súa vida a participar en mil e unha batallas para dar a coñecer, popularizar e promover o que consideraba esencial para unha sociedade máis próspera e solidaria. Fíxoo co galego, coa educación en xeral, coa investigación en diferentes campos das Humanidades e coa Filosofía. Sobre todo, coa Filosofía.
Manolo defendía con paixón, aínda que sempre con esa serenidade e cortesía que o caracterizaba, a importancia desta ciencia porque, recordaba acotío, serve para dotarnos dun pensamento crítico, dunha visión ética e dunha orientación moral diante da vida. E por aí camiñaban non só as clases que impartía, senón tamén todas e cada unha das actividades que desenvolveu ao longo da súa vida. Conferencias, libros, congresos, xornadas filosóficas, publicacións nos medios de comunicación. En fin, o pensamento reflexivo e analítico como forma de vida.
A principios dos anos oitenta, hai que engadir iso de “do pasado século”, Manolo Regueiro, aínda ensinante no Instituto Ánxel Fole de Lugo, involucrouse na organización de diferentes actividades en torno á filosofía.
Por esta implicación, percorría as redaccións dos medios lucenses para darlles conta dos avances e das datas dos actos e da organización de futuras actividades. E como aquel era un xornalismo moito máis pausado, e tamén hai que dicir que moito máis social e infinitamente máis próximo, as visitas acababan sen excepción compartindo un café no establecemento máis próximo, que resultaba ser sempre o Daybe.
Alí falabamos do divino e do humano. Falabamos da actualidade, sobre todo da actualidade porque estábamos a vivir uns anos especialmente difíciles. Tamén, evidentemente, do mundo educativo. E, por suposto, de filosofía. De filosofía máis ben falaba el, que era o que sabía. Recordo de xeito especial os lamentos por non ter esta materia a consideración que merecía, como recordo as súas ansias dunha mellor educación.
Foi nun destes incontables cafés-tertulia cando Manolo me relatou unha anécdota que vivira a propósito da organización dunhas xornadas de filosofía e que eu narrei en incontables ocasións para poñer de manifesto a importancia que a televisión ten nas nosas vidas. Debía de correr o ano 1982 ou 1983, e TVE emitía “Buenas noches”, un espazo que presentaba Mercedes Milá e no que se intercalaban entrevistas, actuacións musicais, debates e faladoiros, que tempo despois ocuparon case que por completo as grellas televisivas. O “Buenas noches” converteuse pronto nun espazo de grande audiencia, grazas ao novo estilo imposto pola presentadora, a súa forte personalidade e a popularidade dos entrevistados.
O programa fixo historia por estes motivos, pero tamén e de xeito especial, pola entrevista realizada no outono de 1983 cando Camilo José Cela dixo ser capaz de absorber un litro de auga a través do ano, diante da sorpresa da presentadora que, lonxe de acovardarse, ofreceu ó escritor unha bacía para unha demostración en directo, cousa que el, habilmente, evitou facer.
Por aquel entón celebrábanse unhas desas xornadas filosóficas en Lugo. Pode que se tratase da conmemoración do centenario de Ortega y Gasset, que contara coa presenza da súa filla, Soledad Ortega e de Torrente Ballester, entre outros. Ou pode que fose calquera outra, porque foron moitas.
O certo é que un dos participantes desas actividades foi o profesor José Luis López Aranguren, un dos filósofos e ensaístas máis influentes do século XX. Pese a importancia da súa obra e pese a súa militancia antifranquista, que motivou que tivese que exercer a docencia na Universidade de Berkeley por ser sancionado e apartado da Universidade madrileña, Aranguren non era especialmente coñecido polo gran público. Como acontece cos filósofos. Entre outros.
José Luis López Aranguren
O día da conferencia, Manolo Regueiro, que se apuntaba a todas as tarefas da organización, foi recoller ao filósofo ao aeroporto. É fácil imaxinar que a viaxe debeu resultar tremendamente produtiva e apaixonante incluso para o maior dos profanos. O caso é que o pasar por Betanzos, aínda o tráfico cruzaba o centro da vila coruñesa, e dada a hora, Manolo propúxolle o seu acompañante parar a almorzar.
Pararon onde todo o mundo. Era a práctica habitual. Na Praza Hermanos García Naveira, onde os aparcamentos eran entón un auténtico caos. Ante a falla de espazo, Manolo deixou o coche riba dun paso de cebra e dispuxéronse a buscar un restaurante. Pero nada máis poñer pé na terra viron camiñar cara eles un vixiante ou garda municipal, un tanto desaborido, facendo visibles espaventos e en actitude que denotaba que non ían poder evitar unha sanción.
Máis ao chegar á altura dos viaxeiros, a face, o seu xesto áspero de controlador, cambiou de súpeto. E tras fixar a súa mirada no profesor López Aranguren, despois de analizalo de enriba a embaixo, díxolle:
- Eu a vostede o coñezo.
E mentres cavilaba de que lle soaba aquela face, Manolo Regueiro debeu de pensar o importante que é a filosofía. Pero o garda non coñecía ao pensador polas súas obras, nin tan sequera por algún dos moitísimos artigos que por aqueles anos publicaba na prensa.
- Xa sei. Coñézoo, creo recordar que da televisión. Do programa de Mercedes Milá. Apareceu vostede xunto a José Barrionuevo.
E a partir de entón todo foron facilidades. Nin xesto seco, nin actitude arisca, nin aparcamento prohibido. A sanción non se formulou, e ata houbo o ofrecemento de facer de cicerone pola parte antiga da vila betanceira. A televisión achegara a figura de López Aranguren ata ós máis distantes da filosofía.
Nunha das ocasións nas que Regueiro recordaba a anécdota, que publicou El País na sección de “Gente”, e co humor que sempre mantiñan as nosas conversas, atrevinme a dicirlle:
- Dáste de conta, Manolo, do importantes que son os medios de comunicación? Moito máis ca filosofía.
Manolo Regueiro non me replicou, pero non teño a menor dúbida de que pensou para si:
- Máis filosofía e menos televisión. Iso é o que fai falla aquí. E de ser así, mellor nos iría.
