Dende moi pequena souben que o meu tío era unha persoa importante e especial, e non polo trato que tivésemos senón pola súa pegada no mundo.
A primeira lembranza que teño del é de nena, na miña casa tiñamos un cómic publicado pola Dirección Xeral de Política lingüística onde aparecía o nome de D. Manuel Regueiro Tenreiro; non logro, por moito que o intente, lembrar cal era o seu contido, pero o importante era que el xa estaba alí. Tiña que ser moi importante para aparecer nos libros, os heroes de cada un atópanse nun lugar especial e os meus dende sempre estaban nos libros.
Fun medrando e pasou a ser o meu tío da tele. Miña nai avisábame cando no Telexornal mencionaban o seu posto e sabiamos que Lolo sairía, e alí estaba eu, tan só uns segundos, pero o suficiente para poder poñer cara a unha persoa que marcou un antes e un despois na nosa vida. Co tempo o mito do home importante facíase moito máis grande.
Cando es unha nena non podes dar moito sentido ás cousas que pasan na vida dos teus maiores. Pero coñecer á túa familia é unha das cousas que, alomenos para min, poñen as cousas no seu sitio, fan que atopes o teu lugar no mundo. Pasa en todas as familias, que tes máis afinidade con uns que con outros, pero cando non coñeces parte dela fáltache algo.
E así pasaron moitos anos, é posible que demasiados, pero como ben dicía miña nai, “cando sexas maior de idade decides ti o que facer”.
E chegou o día, ese día, no que buscando a unha persoa atopas por casualidade a outra.
Recordo con todo luxo de detalles a primeira vez que falamos, un día como outro calquera, no que nos vimos cara a cara por primeira vez. Lembro como se fose hoxe o desenvolvemento dos feitos. Despois de poñerlle cara ó meu primo Fernando, chegaron no coche D. Fernando co seu sombreiro e o seu cariño, Maite sempre atenta a todos os detalles e, por suposto, o meu tío da tele ó que por fin lle puxen voz.
Carmen Martinez Regueiro con Manolo
Faloume como se estivesemos xuntos había uns días, cunha proximidade e un interese por todo o que dicía unha persoa tan importante como era eu, unha rapaza de 19 anos. Coñecía toda a miña vida, sabía por suposto que estudiaba en Lugo e faltoulle tempo para darme o enderezo e o seu teléfono, abriume as portas da súa casa e da súa vida, e con ese día abríronseme os ollos á miña nova familia.
Máis adiante, non sei se moito ou pouco tempo, non sei se pola inconsciencia de ser unha persoa nova ou porque tiña que ser así, non sei se por curiosidade ou necesidade, neses tempos en que non había móbiles, nin Whatsapp, nin Facebook… un bo día chamei por teléfono, e invitáronme a comer á súa casa un domingo deses que eu quedaba en Lugo.
Non direi que foi sinxelo, pero armándome de valor crucei a cidade camiño da casa dos meus tíos a comer a unha casa onde nunca estivera, cunha familia coa que non estivera máis que uns minutos. Pero alí estaban os meus primos, a miña tía e Lolo, sempre Lolo. Abríronme as portas da súa casa cun cariño e unha amabilidade que non é sinxelo de esquecer.
Lembro ata o que comemos, arroz negro (nunca tal comera eu na miña vida), e ao ver a miña cara non paraban de ofrecerme outra comida, teño que dicir que estaba boísimo. Pero dende aquel día, aínda que me gustou moito, Lolo sempre lembraba que daba igual o que me puxesen de comida, aínda que non me gustase eu ía comelo.
Outra das sensacións que tiven aquel día foi o amor que se respiraba nesa casa, o cariño co que Lolo trataba e falaba cos seus fillos, a maneira en que miraba a Maite, a tranquilidade que transmitía, a proximidade coa que me tratou.
Dende ese día, foron moitas as visitas, as comidas, as viaxes, as anécdotas, os paseos.
Todo cambiou na miña vida e na miña familia, pero o que máis cambiou foi unha persoa que pasou de ser D. Manuel Regueiro Tenreiro, a o meu tío da tele, a Lolo, e acabou converténdose en “tiuchi” e eu pasei a ser “Carmelitana” para o meu tío.
Pouco a pouco foron entrando na miña vida, e volvendo á vida doutras persoas, dos meus irmáns, pero sobre todo á vida dos meus pais.
Moitas veces a miña nai me ten preguntado por Lolo, Maite, e os meus primos. Tamén sen que me preguntase eu lle contaba cando ía a cear con eles, algo que se converteu en habitual, que pasaba todas as semanas que tiña un curso preto da súa casa. Lolo chegaba de traballar de Santiago e, a pesar de levar todo o día fóra da casa, despois de cear levábame de volta á miña casa e falabamos de todo o que se nos ocorría.
Teño que mencionar que para o meu pai, o meu tío era como un irmán, e penso que era unha perda que botaba de menos na súa vida. E canto máis coñecía a Lolo, mellor entendía o por que.
Despois dun tempo, os meus tíos por fin volveron entrar na casa dos meus pais. Foi unha gran nova telos xuntos, algo do que sempre me sentirei orgullosa, ver a miña nai co seu irmán do que tanto me tiña falado, de todas as anécdotas que lle sucederan con el cando era unha nena. Regresaron como se nunca se tivesen ido, como se estivesen xuntos o día anterior.
O apoio que foron Lolo e Maite tanto para nós como para os meus pais nas súas enfermidades foi moi importante, e algo que lles axudou enormemente, Maite como doutora e Lolo polo seu cariño, afecto, amor e compañía.
Recordaremos todos sempre con moita ledicia a viaxe que fixeron Lolo e o meu pai a Bilbao, á Universidade de Deusto para presenciar a gradación do meu primo Francisco. Meu pai volveu desa viaxe renovado, feliz, orgulloso dunha familia coa que durante moito tempo non tivera relación.
Sempre é unha ledicia ver como as familias se poden reencontrar ou coñecer, como foi o meu caso. Como vas descubrindo a cantidade de cousas que tes en común con unhas persoas que durante moito tempo foron uns descoñecidos, como as cousas van poñéndose no seu lugar e vaise completando un “puzzle” que durante moitos anos estivo incompleto.
Moitas foron as veces que viaxamos xuntos, non grandes viaxes, de Lugo a Perbes os que máis. Cargados de anécdotas e conversas. Recordo a faciana de asombro do meu tío cando pinchamos na autovía, e sen máis púxenme a baleirar o maleteiro do coche, puxen os triángulos, collín o gato e as ferramentas e empecei a cambiar a roda. Miraba para min con cara de sorpresa como se nunca tal vira, unha rapaciña de 20 anos e 45 quilos no medio da autovía cambiando unha roda. Non paraba de dicir, “Ti estás segura do que fas?”.
Tamén fomos xuntos a Salamanca, e da súa man e a de Maite coñecín esa fermosísima cidade chea de recunchos que tanto significaba para eles. Anos despois habería de volver coa universidade, pero xa non era o mesmo, faltábanme as anécdotas, as curiosidades.
Quedounos pendente esa viaxe que estaba preparando para ir ós Canóns do Sil todos en familia, se nos dese tempo a facela seguro que non a esquecería nunca.
Regueiro con Sara, filla de Carmen
Os libros eran unha das súas grandes paixóns, e a librería que tiña no seu despacho era e sigue sendo impresionante. Lémbrome en concreto dunha edición facsímile que lle regalaron e que puxo na entrada da súa casa. Cando o vin por primeira vez non podía deixar de miralo, unha xoia nas miñas mans. Pero o máis curioso foi cando de repente, tras as miñas magníficas clases de Paleografía, comecei a ler o libro, non tiña nin idea do que dicía porque nas clases de Latín non era tan boa estudante, pero a cara do meu tío foi o mellor, de incredulidade, fascinación porque entendese a importancia dese libro e os seus segredos para lelo.
Tempo despois houbo outro libro que tamén nos deu que falar, porque era un misal moi antigo coas partituras musicais incluídas, algo excepcional para un libro daquela época.
Entendo que para unha persoa que poida ler esta pequena historia poden resultar nimiedades, pero cando atopas a unha persoa coa que podes falar de libros, de viaxes, da universidade, do que ía lendo, dos traballos que había que facer, de arte, de historia e que a conversa non se limite a un “Que tal as notas?” ou “Cando casas?”, para min foi moi importante, supuxo un cambio na miña vida e na forma de relacionarme coa xente. Atopar a alguén co que tes tanto en común, e non só o sangue, fixo que cobrasen sentido moitas cousas na miña vida.
No final dos meus pais estiveron sempre aí os dous, Maite e Lolo, sempre os dous porque un non tiña sentido sen o outro. A axuda que nos prestaron, o apoio que nos deron, o arroupo que sentimos foi excepcional. Todas as chamadas, as visitas, nunca teremos tempo suficiente para dar as grazas, sentímonos moi acompañados e apoiados por eles.
Aínda que o meu tío e eu tamén discutíamos, case sempre chegábamos a un punto en común. Unha desas discusións tivo lugar no hospital, meu pai falecera había uns cantos meses e eu expresei o que pensaba dicindo que os sete fillos non eramos razón suficiente para que ela intentase seguir adiante. Lolo, todo ofendido, respondeu “Que me estás dicindo, que a miña irmá non vos quere?”. A miña nai queríanos con loucura, pero a marcha do meu pai fora un duro golpe para ela. Ver ó meu tío defender a súa irmá naquel momento, naquela situación, foi precioso a pesar da dureza, oír como lle chamaba irmá foi todo un orgullo.
Lolo foi sempre un gran apoio para min, dende que o coñecín estivo presente nos momentos máis importantes da miña vida. O falecemento dos meus pais, a miña voda, o nacemento dos meus nenos, sempre con nós, sempre ó noso carón. Coa súa tranquilidade e o seu xenio, co seu humor e a súa sabedoría, coas súas anécdotas e os seus consellos.
Ás veces, podería describir ó meu tío como un neno grande. Mentres vivín en Lugo cada aniversario trataba de levarlle unha tarta, somos una familia de grandes larpeiros, e un deses anos compreille tamén unha vela que tocaba a canción de “Cumpleaños feliz”. O seu sorriso, a súa cara de ledicia foi marabillosa, como un neno pequeno o día de reis. Fíxolle tanta graza que colocou a vela no aparador da sala.
Na casa dos meus pais temos un álbum de fotos antigas das que nunca nos preguntamos quen eran as persoas que alí aparecían. Un día ensinámosllas a Lolo e empezou a recoñecerse en moitas das fotos que tiñamos, as máis curiosas e que lle sorprenderon foron as súas fotos de pequeno cando estaba no seminario. Axudounos ese día a poñer nome ás fotos familiares.
Un día levounos á casa onde viviran cando eran cativos tanto miña nai como o meu tío, algo que lle agradecín, porque todas as historias que levaba escoitando dende pequena por fin foi posible poñelas no seu sitio.
O que máis me chamou a atención foi, como non podería ser doutra maneira, unha librería con libros e papeis bastante antigos. Empezamos a curiosear tanto Lolo coma eu e atopamos unha carpeta que tiña toda a historia militar do meu avó, cartas, debuxos, ata había sobres da paga. Foi un gran descubrimento para os dous, pero sobre todo para o meu irmán Rubén.
Escaneei toda aquela información e mais as fotografías que había na casa e lle fixen un libro para o meu irmán, “El abuelo”, unha persoa que sempre estivo interesado na xenealoxía familiar, tan curioso, perseverante e estudoso de todo o relacionado coa nosa familia.
Tempo despois, toda esa información desapareceu e un día decidinme e volvín a poñer mans á obra para facer o segundo tomo para o meu tío. Esta vez era “Mi padre”, a miña esperanza é que lle gustase tanto como o cariño que puxen en facelo.
Non é doado para min explicar como era Manolo. Era unha persoa chea de luz, cun sorriso inimitable, a ledicia de vivir, o amor polos seus, a temperanza nas súas opinións, a sabedoría nos seus consellos, a constancia no traballo, o sacrificio polos demais, a xenerosidade cos que o coñecemos, o cariño pola súa terra e a súa lingua.
Tivemos tempo de falar, de despedirnos, de dicirnos todo o que nos queríamos, de lembrar os bos tempos e nin mencionar os malos momentos.
Cando falamos da miña viaxe a Terra Santa díxenche que irías comigo, e vaia se fuches. Estiveches presente en todo o camiño, recei por ti moitísimo aínda que estou segura de que non o necesitas.
Nótase demasiado a súa falta, pero quero pensar que dalgunha maneira segue con nós. E teño que dicirche que si, Lolo, si, ao final si que eras inmortal.
