Semella ser doado escribir sobre as persoas coas que convivimos de cotío e coas que temos un trato de amistade durante unha pila de anos, coas que compartimos a profesión e inquedanzas varias. Semella que debería ser cousa de pouco pensar; mais postos á tarefa, xurden dúbidas e interrogantes que nunca antes me tiñan acontecido.
Teño que falar do meu amigo Manolo Regueiro, veciño desde a nosa xuventude, malia a ter vivido el e mais eu a metade da nosa vida de adultos rumbando por media España; compañeiro de profesión e mesmo case que da familia, como quen di.
Como antes dicía, a pretensión é a de facer un retrato da persoa tal e como eu a vin e vivín, e sen que se torzan as liñas que seguen pola forza dos sentimentos.
Coñecín a Manolo cando andabamos pola metade da segunda decena de anos, cunha diferencia entre nós de un ano que eu lle levaba. El estaba estudando en Santiago e un servidor facía o bacharelato no Colexio Luís Vives de Pontedeume, no que oficiaba ao mesmo tempo como bedel.
Regueiro, Manuela López Besteiro e Antonio Calvo
El naceu, como é ben coñecido, na parroquia de Perbes (Miño), e a min tocoume na de San Pedro de Vilar (Pontedeume). En total distaban as nosas casas, unha da outra, uns catro quilómetros, e tiñamos de común a praia de Perbes-Andaío, ao meu ver daquela a mellor praia do mundo (era a que coñecía máis de preto). Nela xogabamos á pelota e colliamos mexillóns nas penas cando ía a marea baixa. O certo é que tiñamos a praia en “propiedade” as pandas de rapaces de Perbes e os de Campolongo, pois naqueles tempos os areais non tiñan as mesnadas que hoxe acollen.
Rematados os estudos de bacharelato e maxisterio, con dezanove anos marchei a Madrid, coa intención de proseguir estudando, e Manolo tamén o fixo camiño a Salamanca, cidade que lle deu ocasión de Licenciarse en Filosofía e coñecer a que sería a súa alma xemelga, Maite, nai dos seus fillos e persoa entrañable.
Foron nove anos os que vivín en Madrid e nos que non tivemos moitas ocasións de vernos, pero si que tiñamos un fío que nos conectaba, que era o Catedrático Don Sergio Rábade, antigo profesor meu no “Luís Vives” de Pontedeume e logo Catedrático de Teoría do Coñecemento (Metafísica), na Universidade Complutense. Para min foi como un pai, e Manolo tiña con el unha relación parella. As portas da casa de Don Sergio estaban abertas sempre e os seus consellos e orientacións tiñámolas a nosa disposición cando fose.
A volta a Galicia produciuse xa nos setenta, e para min, coido que tamén para Manolo, foi a volta á casa matriz. Acolleunos aos dous a cidade xa bimilenaria, Lugo, e o agarimo da sua lingua sin gheadas, máis doce e cantarina que a que tiñamos aprendido de pequenos, inda que a fala tiña na cerna a mesma alma.
Regueiro conservou ese apego á fala e puxo dende sempre o seu saber ao seu servizo. Deixounos por escrito o seu modo de pensar sobre o galego e o seu futuro, sobre o xeito singular da convivencia dos dous idiomas oficiais da Galicia, baixo o título de “Modelo harmónico de relación lingüística: estudio en Galicia”, artigos publicados en revistas de prestixio, como “Bilingüismo social en Galicia” (“Lengas, Revue de Sociolinguistique”) ou “A filosofía implícita na Constitución” (“Encrucillada. Revista galega de pensamento cristián”), libros de texto para o ensino medio como “Levantar a convivencia”, “Maneiras éticas e contexto” e “Modelo harmónico de relación lingüística”.
Manolo colaborou na elaboración e publicación dos primeiros libros de texto de filosofía en galego. A editorial Galaxia foi a encargada da publicación do texto para os alumnos de Bacharelato “Introducción a Filosofía” (Vigo, 1979), e a mesma editorial publica no 1980, “Historia da Filosofía”.
Tivo a posibilidade de poñer en práctica as súas ideas cando foi chamado a levar as rendas da xestión da política en col do galego, primeiro como Subdirector Xeral de Inspección e Reforma Educativa e logo Director Xeral de Política Lingüística, cargo no que se afanou, baixo a direción do Presidente Don Manuel Fraga e dos conselleiros respectivos, de intentar espallar, a través das Universidades respectivas, o ensino do galego polo mundo enteiro. Creáronse Cátedras de Galego en boa parte dos países de Europa, América e incluso en Australia. Hoxe a Rede Galega de Estudos Galegos cubre boa parte dos países.
Como profesional do ensino foi un profesor ben querido polos seus discípulos e apreciado polos compañeiros xunto cos que artellou, como coordinador e animador, o “Seminario de Filosofía interinstitutos” co obxecto de facilitar a actualización e posta a punto da nosa preparación. Tal seminario deu lugar ao nacemento do “Grupo Doxa”, que inda hoxe, malia os malos tempos que corren para a nosa disciplina, aparece nos medios de comunicación en forma de informacións e artigos de ou sobre asuntos filosóficos dos seus membros.
Un dos aspectos que máis sobresaen, ao meu ver, da personalidade de Regueiro é a súa capacidade de traballo. Evidentemente estoume comparando con el e véxoo como un xigante que tivo tempo para facer o seu traballo como profesor, como director dun Instituto, subdirector de outro, xefe de estudos, fixo a tese doutoral, foi Membro de Honor do Instituto de Estudios Bercianos, do Centro Galego de La Habana e de Londres, profesor no Instituto Teológico de Compostela, e tamén profesor invitado en “La Escuela de familia” da diocese de Lugo.
Manolo amosou aspecto dunha tranquila e serena persoa xa dende os seus anos mozos; lento no camiñar, coidadoso no dicir e sempre disposto a asumir de preto con responsabilidade as tarefas que se lle presentasen. Tiña a maña da conversa e a delicadeza de escoitar, o que o facía un interlocutor moi axeitado.
Teño no meu recordo un domingo que coincidimos na saída da misa de 11 na súa parroquia e miña, no verán, hai uns dous anos. Comprobei como departía cos paisanos maiores (os poucos que quedaban da xeración anterior a nosa) e como se notaba o cariño que lle tiñan ao Lolo (era como lle chamaban desde pequeno) aqueles homes e mulleres. Soubo conservar a amistade e o cariño dos seus e soubo facer novas amistades en cada sitio ao que o levou o traballo, ou outras causas.
Manolo deixounos con recordos e mensaxes explícitos e implícitos na súa vida e, sobre todo, cando as circunstancias se torceron para el. Recordarei sempre que por moi apurado que se vise non lle faltou a sonrisa espontánea e fresca para recibirnos. Estivo, segundo o meu criterio, sempre á altura.
