Galego, meu pai era galego. Galego de Perbes, galego de posguerra, galego do rural galego, fillo de militar da mariña e costureira/agricultora, e cuarto fillo de cinco irmáns. Contaba que Manuel non era o nome que escolleran para el, pero que o Tío Pedro, irmán da Señora Josefa, a súa nai, parou na taberna antes de ir ó Rexistro Civil e ó non lembrarse do nome que lle dixeran, decidiu rexistralo como Manuel.
Decorrían así os seus primeiros anos de vida. Mentres o seu pai navegaba e loitaba polo mundo adiante (Marruecos, Guerra Civil, Brigada Azul), o resto da familia coidaba das terras e das bestas.
Todo isto mudou cando un derrame cerebral levou ó seu pai por diante. Aferrouse nese intre á figura de Don Jose, párroco de Perbes, que despois duns anos comprobou o seu compromiso, vontade e capacidade e, por suposto, coa axuda da Mariña e o empeño da Señora Josefa en que fose cura, ingresou no Seminario de Santiago de Compostela.
Desta época da súa vida non falaba nada, ata que de vello volveu contactar cos seus compañeiros de Seminario. Entón souben da disciplina e da esixencia académica, das horas de estudo interminables, tamén do seu alcume, MaReTe, ou de como escoitaban os partidos do Depor a través dunha radio de galena semiclandestina, e do fútbol, como non, o fútbol, outra das súas grandes paixóns, pero sobre todo do frío, frío xélido que xa non abandonaría o resto da súa vida.
Pasados estes anos e por méritos propios matriculouse na Universidade Pontificia de Salamanca, onde acadou os títulos de Teoloxía e Filosofía, pero o máis importante destes anos foi coñecer á miña nai. Segundo contaba, todo foi culpa dun bocadillo de luras, pero esta historia non me corresponde contala a min.
A famillia Regueiro-Pérez, en Baltimore
Nos veráns volvía a casa nunhas eternas viaxes en tren, aqueles de vapor, en terceira, naqueles incómodos asentos de madeira, para atopar que ninguén o fora esperar á estación, nin bicos nin apertas ó chegar a casa. O único que tiña a Señora Josefa para el era traballo. Tamén deses veráns lembraba con agarimo as festas das diferentes vilas do arredor, e como non, os partidos de fútbol na praia e as súas aventuras no Perbes F.C. Falando despois con algún compañeiro de equipo, penso que el cría que xogaba ó fútbol mellor do que o facía.
Unha vez sacada a oposición, vagou uns anos por diferentes poboacións de Castela ata que conseguiu volver a Galicia. Xa casado e con dous fillos, por fin estableceuse en Lugo. Comeza nestes anos a compaxinar a súa carreira como profesor coa produción de textos de filosofía enfocados á docencia, en colaboración cunha serie de benqueridos amigos tamén docentes, que supoño que de broma lle escribiron:
“Os homes e mulleres da nación galega teñen a ben nomear embaixador diante dos pobos casteláns da Hispania ao señorito D. Manuel Regueiro e á súa dona Maite Pérez Gonzalez.
Dado en Lugo a 23 de Decembro de 1978.”
Destes tempos gusto de rememorar os veráns, os veráns en Perbes coa miña avoa, os veráns en Ferrol cos meus tíos e curmáns, os veráns en Vitigudino cos outros avós, pero sobre todo as viaxes cos meus pais, percorremos España enteira, viaxamos por Portugal, Francia ou Italia. A viaxe máis importante foi a que fixemos aos Estados Unidos, que foi a primeira vez que meu pai montaba en avión. Nesta viaxe fixemos una excursión dun dia ás fervenzas do Niágara. Cando iamos camiñando a carón das fervenzas meu pai non paraba de avisarnos de que ía chover, e que nos iamos mollar coma pitos. Non lle fixemos caso e continuamos camiñando, e foi que choveu coma se nunca chovera. Cando escampou meu pai estaba anoxado connosco por non buscarmos refuxio. Ía camiñando por diante nosa cos pantalóns remangados e os zapatos sen calcetíns, e ó velo con esas pintas á miña nai deulle un ataque de risa que nos contaxiou, o que fixo que meu pai se anoxase máis e rísemos máis, non volvín velo tan vermello de anoxo na vida.
Anos de familia, dirección ou xefatura de estudos en varios centros educativos, organización da semana de Filosofía de Lugo, ou traballando no seu doutorado, ata que foi chamado pola Xunta de Galicia. A esta entregoulle máis dunha década de traballo, acadando cousas inimaxinables como o establecemento de cátedras de galego nos puntos máis afastados do globo, como San Petersburgo, Waikato, La Habana, e outros non tan distantes coma Heidelberg ou Oxford. Colaborando na consecución do pago da débeda histórica do Estado para con Galicia, a posta en marcha do Centro Ramón Piñeiro ou do Museo do Pobo Galego. Tamén coa consecución do Doutorado, abandonando a Hume, co que levaba anos pelexando, e elaborando o seu Bilingüismo Harmónico.
Os primeiros anos na Xunta non foron doados, xa que tiña que desprazarse pola súa conta a Santiago decote, e isto implicaba coller o bus á mañanciña. O problema e que se mareaba no bus, polo que tomaba biodraminas coma lambetadas. Conseguiu que lle deixaran levar un vello Talbot Solara que tiñan tirado nun dos garaxes da Xunta. Recordo un día que chegou á casa e eu era o único que estaba nela, non eran os mellores anos da nosa relación, eu era adolescente e el nunca estaba na casa, pero noteille algo raro. Cando fun ver como estaba, atopeino no baño co torso descuberto e una banda morada que lle atravesaba o peito. Pregunteille asustado que lle pasara, e só me dixo que estaba ben, e deume una aperta que nunca esquecerei. Despois souben que aquel coche non tiña debuxo nas rodas e que collera una placa de xeo, e despois de dúas voltas de campá conseguira saír do coche, que quedara coas rodas cara ao ceo. Tras aquilo, e despois de chegar tarde a un par de reunións co Sr. Presidente, puxéronlle un coche oficial, co que mellorou un pouco a súa calidade de vida. A matrícula de aquel Talbot segue na casa de Perbes.
Máis de dez anos de arduo traballo que lle brindaron moitas satisfaccións, como que o Sr. Presidente fose nomeado Dr. Honoris Causa en case que todas as universidades onde abriu cátedra de galego, ou a viaxe a Cuba co Sr. Torrente Ballester, onde compartiron varias noites de conversa con Fidel Castro, ou chegar a falar na sede das Nacións Unidas en Nova York.
As diferenzas de criterio e actuación co novo Conselleiro trouxeron o seu cesamento como Director Xeral de Política Lingüística. A volta á súa praza de docente deixoulle ver que de todos aqueles que se dicían amigos, só quedaron un pequeno feixe. O teléfono enmudeceu, o que foi unha ledicia para a familia, e a vida converteuse en máis tranquila e doada, mesmo se animou a aceptar dar clases no Instituto Teolóxico de Galicia, co que tamén colaborou nas súas publicacións. Ata chegou a pedir a prórroga e acabou retirándose ós 70 anos. Nesas estábamos cando a crise económica do 2008 me empurrou a buscar un plan B, decidín entón completar unha Diplomatura cun Grao en ADE e mais facer o CAP. Para o meu pai foi una fonda ledicia, xa que sempre quixo que estudásemos máis e máis, como facía el. Sumouse a este meu proxecto e acabou sendo unha importante razón para facelo e para rematalo. As cualificacións dos traballos eran tanto súas coma miñas, e a súa satisfacción polo traballo feito era máis fonda cá miña propia. Só pasara un ano dende que se retirara cando unha fin de semana calquera no que estaba a gozar da súa dona e da súa vila, recibín una chamada da miña nai preocupada porque o meu pai non se atopaba ben. Decidimos agardar uns intres a ver se mudaba a situación, Cando o teléfono volveu soar, collemos o coche e, sen perda de tempo, fomos para Perbes. Xa nunca máis o vin ben, o cancro instalouse de cheo nel. Despois de dous ou tres operacións a vida ou morte, e máis dun mes en coma, conseguiu saír do hospital e volver á casa. Contaba que meses momentos de pseudoconciencia tivera una conversa con Caronte, e que debía ser que non levaba as moedas para darlle, que non o levou na súa barca. Dicía que estaba no seu tempo de prórroga.
A pesar da súa delicada situación física, mentalmente recuperouse de todo e seguiu axudándome nos estudos, animado polos resultados destes e o nomeamento do señor Filgueira Valverde como merecedor do día das Letras Galegas, personaxe o cal lle tiña moito cariño e coñecera nos seus anos na Xunta. Púxose a traballar e investigar a súa figura ata atopar un pequeno anaco de historia, en forma de discurso ou alocución radiofónica do señor Filgueira nos días antes do comezo da Guerra Civil, que converteu nunha pequena publicación, na que tivo a ben incluírme xa que lle axudei para cumprir as datas de entrega.
Aínda lle deu tempo a coñecer e gozar dos seus netos, viaxar coa súa dona, e publicar polo menos tres traballos máis. Tamén a entrar e saír do hospital en múltiples ocasións, sufrir a quimio, radio, e canto se lle ocorreu os oncólogos para matar o bicho, aínda que esta vez non tivemos éxito.
Hai un ano que marchou.
Non podo senón agradecer a todos os participantes nesta homenaxe á súa figura, así como pedir desculpas pola pobre redacción destas verbas dun fillo aínda de loito, e non versado na Arte da Literatura, e a pesar da miña ignorancia cultural quero invitar ós actuais e ós vindeiros intelectuais da lingua galega a estudar a figura de Manuel Regueiro Tenreiro, pero non só a súa produción literaria, senón todas as facetas nas que participou: estudos, debates, mesas redondas, entrevistas, relatorios, discursos, artigos de prensa, informes, traballos, colaboracións, outras publicacións, etc. Decataranse de que non só era un galego, un galego de Perbes, un galego de posguerra, un galego do rural galego, senón que tamén foi una grande figura para Galicia.
